Waarom je geen zelfvertrouwen nodig hebt

We zijn geneigd om over zelfvertrouwen te denken in termen van iets dat je moet kweken of ontwikkelen. Een eigenschap die je wel of niet kunt hebben. Als je het niet hebt, is dat een probleem waar je aan kunt of moet werken.

Maar klopt dat wel? Is zelfvertrouwen een persoonlijkheidskenmerk of eigenschap die je kunt ontwikkelen? Moet je zelfvertrouwen hebben om te kunnen functioneren? Is het problematisch om je onzeker te voelen?

Ik denk het niet.

Je voelt wat je in het moment voelt. Het ene moment geloof je dat je tekort bent geschoten. Dan ervaar je schaamte en zelfverwijt. Het volgende moment geloof je dat je lekker bezig bent, en dan ervaar je trots en voldoening. Nu eens geloof je dat je minder waard bent dan een ander, en ervaar je onzekerheid. En dan weer geloof je dat je er mag zijn, en ervaar je zelfvertrouwen.

Innerlijk verzet

Emoties komen en gaan. Dat is geen probleem, gewoon een fact of life. Het wordt pas een probleem als je emoties er niet mogen zijn.

Ik was vroeger vaak superzenuwachtig als ik een presentatie moest geven. Ik vond dat die zenuwen er absoluut niet mochten zijn. Want ik was als de dood dat ik daardoor tijdens het spreken overmand zou worden door fysieke stressreacties. Denk aan een rood hoofd, trillende stem, black-out. Dat was me in het verleden meermaals overkomen. En dat mocht niet weer gebeuren, want dan zou ik een modderfiguur slaan.

Van dat vreselijke onzekere gevoel wilde ik af. En dus ging op zoek naar dingen waaraan ik zelfvertrouwen kon ontlenen. Oefenen met spreken in het openbaar. Terugdenken aan alle keren dat het goed ging. Me tot in de puntjes voorbereiden. Dat hielp allemaal wel, maar het was niet duurzaam. Logisch ook, want je kunt niet voorkomen dat er af en toe zenuwen voorbijkomen. De stroom van onze ervaringen is immers veranderlijk en instabiel. We zijn simpelweg onderhevig aan allerlei vluchtige emoties, zonder dat we daar controle over hebben.

Vertrouwen op de bron

Later ging ik ervaren dat de gevreesde verkramping uitbleef als ik mezelf toestond om zenuwachtig te zijn. Dan voelde ik spanning voordat ik begon. Maar die viel van me af zodra ik begon te praten. Zonder dat ik probeerde hem te bestrijden of op te lossen. Dan verschoof mijn aandacht vanzelf van wat ik vreesde of hoopte dat er zou gebeuren naar het hier-en-nu. Ik vergat mezelf, en ervoer ik verbinding met het publiek. Er kwamen vanzelf woorden, voorbeelden en anekdotes in me op.

Meer en meer kon ik mijn vertrouwen ontlenen aan de wetenschap dat als mijn gevoelens van onzekerheid er mochten zijn, ik vanzelf weer in die open, responsieve staat terecht zou komen. Een staat waarin ik me kon laten voeden door de bron van al het leven die onveranderlijk en onvergankelijk is. Van waaruit wijsheid, nieuwe inzichten en frisse gedachten in ons opwellen. Als we niet in beslag worden genomen door ons eigen innerlijke gedoe tenminste.

Dat gebeurt vanzelf, want de stroom van onze emoties beweegt altijd door. Proberen die instabiele stroom te beteugelen, zal je geen stabiel zelfvertrouwen opleveren.

Maar als je leert te vertrouwen op de onveranderlijke, onvergankelijke bron heb je geen zelfvertrouwen nodig!