Je zorgen maken; wat los je er eigenlijk mee op?
Wat is er aan de hand als je je zorgen maakt? Op het eerste gezicht lijkt het misschien een voor de hand liggende formule:
moeilijke omstandigheden = ervaring van zorgen
Er is bijvoorbeeld polarisatie, financiële onzekerheid, ziekte, de kinderen zitten niet lekker in hun vel, er zijn allerlei beperkende lockdownmaatregelen, en dat wekt zorgen.
Maar klopt dat eigenlijk wel? Of ontbreekt er iets aan deze formule? De 3 principes suggereren dat dit inderdaad het geval is. Dat er een bemiddelende instantie is tussen de omstandigheden en de ervaring. En dat die bemiddelende instantie een lading geeft aan de omstandigheden, en aan de ervaring:
Omstandigheden + persoonlijk denken = ervaring
We gebruiken allemaal de kracht van het denken om in elk moment onze persoonlijke ervaring van de realiteit te creëren.
De omstandigheden zijn wat ze zijn. Ze gegeven in het nu. Ze zeggen niets over de toekomst. In zichzelf zijn ze niet goed of slecht. Het is in ons bewustzijn dat ze een bepaalde lading krijgen door ons persoonlijke denken. Het is de duiding van ons persoonlijke denken die er een positieve of negatieve ervaring van maakt.
Als je je zorgen maakt, ben je bang dat er in de toekomst iets gaat gebeuren dat je niet wilt. Er zijn onzekere gedachten. Om die gevoelens van onzekerheid te hanteren, ga je op zoek naar controle.
‘Help, ik raak aan de bedelstaf!’
In slappe tijden, als er weinig nieuwe klanten komen, ga ik me bijvoorbeeld zorgen maken. De situatie is dan dat er zich op dat moment weinig nieuwe klanten melden. Dat is dan wat het nu is. Mijn persoonlijke denken slaat aan het duiden. Bijvoorbeeld: ‘O, nee, dit betekent dat al mijn geld opraakt/dat er nooit meer nieuwe klanten zullen komen/dat ik het allemaal helemaal verkeerd aanpak/dat ik mijn strategie radicaal moet omgooien/ dat ik niet kan bijdragen aan het gezinsinkomen/dat ik weer in loondienst moet’.
Dit zorgelijke denken leidt tot nog meer innerlijke onrust. Die onrust geeft me het gevoel dat er in het nu een urgent probleem is dat meteen opgelost moet worden. Dat gevoel zet me aan tot nog koortsachtiger nadenken over waar ik bang voor ben. Mijn stressniveau stijgt. Mijn stress doet me geloven dat er gevaar dreigt, wat aanspoort tot nog koortsachtiger nadenken, wat mijn stressniveau hooghoudt. Kortom, ik kom in een soort loop van gestrest denken terecht.
Al dit denken draagt niets bij om de situatie te veranderen. Toch heb ik het gevoel dat het nodig is. Dat ik door me zorgen te maken iets aan het oplossen ben.
De rol van het denken herkennen
Maar als ik uitzoom, kan ik zien waar mijn stress vandaan komt. Niet uit de buitenwereld, maar uit mijzelf. Dan kan ik ook zien dat mijn stress geen vaste grond heeft in de realiteit. Hij vertelt me niets over wat er in de toekomst gaat gebeuren, maar alleen maar wat ik daarover geloof. Hij vertelt me hoe ik me nu voel.
Als ik me zorgen maak, is dat een poging om mijn gevoelens van onzekerheid te controleren. Om mijn emotie op te lossen. Maar een emotie kun je niet oplossen, die lost vanzelf op.
Om uit de loop van mijn stress-denken te komen, hoef ik alleen maar een stapje terug te zetten, en waar te nemen wat er in mij gaande is. Ik hoef alleen maar op te merken dat ik me onzeker voel. Als ik uitzoom, kan ik zien dat ik niets hoef met die ervaring van onzekerheid. Ik hoef mijn ervaring niet te controleren. Ik hoef er geen verhaal van te maken. Ik hoef hem alleen maar te ervaren. Als mijn onzekerheid er mag zijn, dan ontspan ik. Dan zakt mijn stressniveau. Mijn onzekere denken komt tot rust. Ik word wakker in het nu, uit de ban van mijn negatieve gedachten. Er treedt een verschuiving op in de focus van mijn bewustzijn. Ik sta weer open voor nieuwe mogelijkheden en inspiratie om concrete acties te ondernemen in de buitenwereld, in plaats van dat ik probeer mijn binnenwereld te controleren.
Het is heel menselijk om in de ban van je denken te raken. Dat gebeurt gewoon van tijd tot tijd. We raken van de kook, blijven hangen in zorgen en zelfverwijt, en denken dat dat nuttig is. Maar gelukkig is het net zo menselijk om je te realiseren dat je niets oplost door je zorgen te maken. Dat je niet hoeft te proberen om je emoties te controleren. En dan verdampt de controledrang, ontstaat er ruimte in je bewustzijn voor iets nieuws, en kunnen er zinvolle acties opkomen.