Je bent niet verlegen, dat denk je alleen maar!

Jaren geleden nam een kennis me eens mee naar een soort seminar over persoonlijke ontwikkeling. Er hing een wat vreemde sfeer. Voor een stampvolle zaal stond een trainer fanatiek te oreren. ‘Wie is er hier allemaal verlegen’, riep hij op een bepaald moment uit. Met een aantal andere aanwezigen stak ik mijn hand op. ‘Onzin’, bulderde hij vervolgens, ‘je bent helemaal niet verlegen, dan denk je maar!’

Wat hij verder zei, hoorde ik niet, want ik was afgeleid door mijn eigen gedachten. Wat een flauwekul, dacht ik. Jij hebt makkelijk praten. Jij staat daar als een bullebak vol bravoure te schreeuwen, dus jij hebt overduidelijk geen enkel benul van hoe het voelt om last te hebben van verlegenheid! Jij hebt geen rooie vlekken in je nek, overslaande piepstem en knikkende knieën! Ik bepaal zelf wel of ik verlegen ben of niet!

Het grappige is dat ik me nu, twintig jaar later, wél kan vinden in de uitspraak van deze man. Je bent niet verlegen, maar je denkt alleen dat je dat bent. Waarom kijk ik er nu anders tegenaan?

Vroeger zag ik verlegenheid als een karaktereigenschap. Nu zie ik verlegenheid als een gedragspatroon dat wordt getriggerd door onzekere gedachten over jezelf.

Je zelfbeeld en het conceptuele brein

Baby’s kunnen zich geen voorstelling maken van zichzelf, van hun omgeving, van het verleden of de toekomst. Hun conceptuele brein is nog niet ontwikkeld. Daarom zijn ze totaal ontvankelijk voor alles wat er te ervaren is. Opwinding, pijn, verdriet, blijdschap; allerlei belevingen stromen als het ware door ze heen. Ze ervaren gewoon wat er in het moment te ervaren is. Naarmate we opgroeien, verandert dat. Ons brein begint alles wat we ervaren te verwerken tot concepten, overtuigingen en meningen. Zo construeren we in de loop van ons leven ons eigen, gepersonaliseerde gedachtesysteem: het beeld dat we hebben van onszelf en de wereld.

Sommige ervaringen zijn heel indringend. Je maakt bijvoorbeeld als kind een paar keer mee dat je blokkeert terwijl je in het middelpunt van de belangstelling staat. Er zijn ook momenten waarop dat helemaal niet gebeurt. Maar die keren dat je wél verkrampt, voelen zo pijnlijk, dat deze ervaringen nadrukkelijk worden verwerkt en opgeslagen in je gedachtensysteem. In je bewustzijn wordt een link gelegd tussen ‘zichtbaar zijn’ en fysieke stressreacties. Je krijgt onzekere gedachten in situaties waarin alle ogen op je gericht zijn. Die onzekerheid leidt tot fysieke spanning, die op haar beurt gesloten en verkrampt gedrag veroorzaakt. Zo word je keer op keer bevestigd in de overtuiging dat je verlegen bent. Anders zou je toch niet zo veel spanning voelen!

Op die manier raakt ‘verlegenheid’ verankerd in je zelfbeeld. Ook al zijn er genoeg momenten waarop je er geen last van hebt. Dan ben je op je gemak en open in een groep mensen. Die momenten doe je echter af als een uitzondering, want die passen niet in dat zelfbeeld.

Verlegenheid is dus geen karaktereigenschap, maar een concept waarin je gelooft. Een verhaal dat je jezelf vertelt over jezelf. Het geloof in dit verhaal leidt tot geconditioneerd gedrag. Een gedragspatroon waarin je vervalt als je verstrikt raakt in onzekere gedachten over jezelf. Dan voel je spanning en gedraag je je verkrampt. Die spanning is echt, maar hij komt voort uit hersenspinsels. Je bent niet verlegen, dat denk je maar…

Een andere keuze

Dat betekent niet dat het je eigen schuld is dat je last hebt van verlegenheid. Of geslotenheid, sub-assertiviteit of welke vermeende eigenschap dan ook. Het is geen bewuste keuze geweest om je met deze concepten te identificeren. Dat is gewoon gebeurd. Maar het betekent wel dat je nu een andere keuze kunt maken! Als je dat wilt tenminste. Je hoeft de verhalen die je jezelf vertelt niet te geloven. Je hoeft ze ook niet in te ruilen voor andere verhalen. Je kunt situaties ingaan zonder veronderstellingen over jezelf. Open en nieuwsgierig naar wat er dan zal gebeuren.

Probeer het maar eens, en ik garandeer je dat je versteld zal staan!

Je kunt meer openheid, lichtheid en ontspanning in je leven brengen, zonder jezelf geweld aan te doen. Puur door vastgeroeste veronderstellingen over jezelf los te laten. En daar kun je nu, op dit moment mee beginnen. It’s magic!