Zen of zaagsel: wat zit er in je hoofd?

Wat bedoelen we eigenlijk als we zeggen dat we lekker ons hoofd leegmaken op vakantie? Wat betekent die leegte? Dat er niets meer in je opkomt? Geen enkele gedachte, opwelling, herinnering, sensatie?

Nee, dat kan niet kloppen. Ook op vakantie komen er dingen op in je bewustzijn. Voor veel mensen geldt alleen dat er minder of andersoortige gedachten in hun hoofd zitten. Minder gestreste gedachten over to-do-lijstjes, minder zorgelijke gedachten over vroeger of straks, minder geïrriteerde gedachten over je eigen gedrag of dat van anderen.

Het lijkt misschien alsof je minder last hebt van dit soort gedachten doordat je omstandigheden anders zijn. Doordat je niet wordt geleefd door je werk en de duizend andere dingen die geregeld moeten worden. Maar bij nadere beschouwing klopt dit niet.

Zaagsel creëer je zelf

Ook op vakantie kun je namelijk nog steeds een druk hoofd hebben. Vol gedachten over wat er allemaal tegenvalt bijvoorbeeld. Je had een heel ander beeld van de regio waar je bent beland. Je vindt dat je reisgenoten last hebben van opspelende hormonen. Het regent tien dagen achter elkaar. Je blijft piekeren over je werk. Je hebt zélf last van opspelende hormonen…

Zijn het werkelijk je omstandigheden die je stemming bepalen? Nee, er is een andere factor die het verschil maakt. Het zijn je eigen verwachtingen, veronderstellingen en oordelen waar je last van hebt.

Als je hoofd leeg is op vakantie, dan is je bewustzijn vooral gericht op het hier-en-nu. Je staat open voor wat er in elk moment te ervaren is. De zachte bries die met je haren speelt. De glinstering van de zon die in de zee spiegelt. De oerpracht van de bergen om je heen. De kick van de fysieke inspanning die je hebt geleverd om de top te beklimmen. De knusse geborgenheid van regen op het tentdoek. De verrassende nieuwe smaakcombinaties van de regionale keuken. Het eenvoudige genoegen van helemaal opgaan in een gezelschapsspel.

Zen is er altijd

Wat is nou het verschil? Je ervaart, en bent niet bezig met nadenken over wat je ervaart. Je hebt geen onrustige gedachten over het verleden. Geen zorgelijke gedachten over de toekomst. Geen gehechtheid aan een bepaalde uitkomst. Geen weerstand tegen wat zich in het heden afspeelt.

En dat is volgens mij wat we bedoelen met een leeg hoofd. Je vergeet jezelf. Je ervaart niet je eigen gedachten, maar je staat open voor wat er in het hier-en-nu te ervaren is. Je bewustzijn wordt niet in beslag genomen door je eigen ikje, maar door de wereld om je heen. Je staat open voor de nieuwe sensaties, onverwachte wendingen, frisse ervaringen, onvermoede mogelijkheden die elk moment biedt.

Je hoeft niet op vakantie te gaan voor die open houding. Zaagsel is tijdelijke, zelfgefabriceerde ruis, maar zen is er altijd. Ontvankelijk bewustzijn is wat je bent. Je kunt je ook in het werkende leven bewegen vanuit dat bewustzijn. Dat zal een groot verschil maken.

Je hebt in elk moment een keuze: wat houd je vast in je bewustzijn? Je persoonlijke veronderstellingen, verwachtingen, angstbeelden en oordelen? Of laat je die voor wat ze zijn en stel je je open voor het hier-en-nu?

Ik wens je nog een fijne vakantie, met weinig zaagsel en veel zen;-)!