Vier tips om je zelfvertrouwen te versterken

Een introverte docent vertelde me laatst dat hij zijn grondigheid niet als een kwaliteit beschouwt. Hij zag het eerder als een persoonlijk gebrek dat hij het nodig heeft om zich goed voor te bereiden. Hij zou namelijk nooit overeind blijven voor de klas als hij niet goed beslagen ten ijs zou komen, en daarom vond hij het eigenlijk een zwakte. Je zou ook kunnen zeggen: het is een fantastische eigenschap dat je je studenten serieus neemt en ze de kwaliteit biedt waar ze recht op hebben. Maar blijkbaar schat deze docent zijn eigen waarde heel anders in. Hoe kun je als introvert je eigenwaarde versterken en je zelfvertrouwen opbouwen? Vier tips om je op weg te helpen.

1.    Stop met jezelf te vergelijken met je extraverte medemens

Een gebrek aan eigenwaarde wordt vaak veroorzaakt doordat je onvoldoende op je eigen capaciteiten durft te vertrouwen. Ik denk dat sommige introverten daar last van hebben vanwege hun neiging zichzelf volgens de extraverte norm te beoordelen. Omdat ze afwijken van die norm, lijkt het alsof hun eigenschappen minder waard zijn of dat ze niet nuttig zijn. Ze vergelijken zichzelf met hun vlottere, beter gebekte collega´s en voelen zich letterlijk minder waard. Wat ze daarbij vergeten, is dat zij wel degelijk over een aantal hele waardevolle eigenschappen beschikken, bijvoorbeeld het vermogen zich langere tijd achter elkaar te concentreren, zich te verdiepen in een onderwerp en informatie te analyseren.

 2.    Baseer je zelfvertrouwen op wie je bent en niet op je prestaties

Het klinkt in eerste instantie misschien logisch om je zelfvertrouwen te baseren op iets wat je goed kunt. Je prestaties zijn immers heel zichtbaar en leveren lof en waardering van anderen op. En het voelt natuurlijk ook heel prettig om een mooie prestatie neer te zetten. Het nadeel is alleen dat die voldoening maar heel kort aanhoudt. Al snel moet je een nieuwe prestatie leveren om weer een goed gevoel over jezelf te krijgen. Veel meer heb je aan een zelfvertrouwen dat gebaseerd is op de eigenschappen die je maken tot wie je bent. Daar kun je namelijk altijd op terugvallen en die kunnen je niet afgenomen worden.

3.    Ontwikkel een groeimindset

Er is nog een reden waarom het problematisch is om vooral waarde te hechten aan prestaties. Als je je zelfvertrouwen ontleent aan dingen die je goed doet, zul je vooral werk kiezen dat gelegenheid biedt om te laten zien wat je al kunt. Het is dan bedreigend om nieuwe dingen te proberen en daarvan te leren. Dat belemmert je in je groei. Ook zul het succes van anderen eerder als een bedreiging voor jezelf ervaren. Daarom is het belangrijk dat je een zogenaamde groeimindset ontwikkelt.

Het begrip groeimindset is ontwikkeld door hoogleraar psychologie Carol Dweck en heeft te maken met de visie die iemand heeft op de veranderbaarheid van mensen. Ze maakt onderscheid tussen een fixed mindset en een groeimindset. Mensen met een fixed mindset denken dat hun capaciteiten grotendeels zijn aangeboren en vastliggen. Capaciteiten als intelligentie, muzikaliteit of leiderschapsvaardigheden kun je volgens deze visie dus nauwelijks ontwikkelen. Mensen met een groeimindset daarentegen geloven dat zij capaciteiten in de loop van hun leven wel degelijk kunnen ontwikkelen. Mensen met een dergelijke mindset zijn erop gericht om te leren en op grond van hun leerervaringen effectiever gedrag te ontwikkelen, waardoor ze ook beter gaan presteren.

4.    Geef jezelf procescomplimenten

Zelfvertrouwen bouw je op door doelen te stellen en nieuwe dingen te proberen. Daarbij is het heel belangrijk dat je jezelf toestaat om fouten te maken en dat je jezelf waardeert als je iets nieuws leert. Staar je niet blind op het resultaat, maar waardeer jezelf om de stappen die je zet om doelen te bereiken. Geef jezelf een compliment voor iedere keer dat je iets doet wat je dichter bij je doel brengt. Waardeer dus niet alleen je aangeboren talenten, maar vooral ook de stappen die je zet in het proces.

Onderzoek van Dweck wijst uit dat procescomplimenten nog meer bijdragen aan het zelfvertrouwen van mensen dan eigenschapcomplimenten. Daarom een laatste tip voor ouders met introverte kinderen: laat je kind merken dat je zijn introverte eigenschappen waardeert en complimenteer het met zijn aanpak als het een mooi resultaat heeft bereikt. Met andere woorden: vertel je kind niet dat je trots bent op zijn prestatie, maar op de manier waarop hij het resultaat bereikt heeft.