Het ik heeft niets te willen

Zeker als je al een tijdje in de wereld van de persoonlijke ontwikkeling heb doorgebracht, herken je misschien de volgende gedachten:

‘Ik wil dat mijn mentale kramp sneller voorbij is, ik wil dat ik sneller doorheb dat ik in de ban ben van mijn denken, ik wil dat ik vaker in een open, ontspannen, ontvankelijke gemoedstoestand verkeer. Hoe doe ik dat?’

De crux zit hem erin dat je de illusie van ‘ik wil’ steeds meer kunt doorzien. Je hebt niets te willen, want je creëert je ervaring van de realiteit niet bewust. Je bent onderhevig aan allerlei verschillende gemoedstoestanden. Als je weg wilt van een gemoedstoestand, of juist naar een andere gemoedstoestand toe, dan is dat een wens van het ik, het ego, het intellect, het persoonlijke denken. Het ego wil controle over de ervaring. Maar zo werkt het niet. Het ego is niet datgene dat de ervaring kan controleren.

Het ego is datgene wat de ervaring verwerkt. Gedachten wellen op, en in ons bewustzijn komen ze tot leven als een tijdelijke realiteit doordat het persoonlijke denken een persoonlijke lading geeft aan die gedachten. Dat gebeurt onbewust. Het persoonlijke denken categoriseert, duidt, plakt etiketten, legt verbanden, voorspelt de toekomst op grond van wat we eerder hebben meegemaakt. Afhankelijk van de interpretatie creëert dat een prettig of onprettig gevoel.

Verschillende bewustzijnsstaten

Je kunt niet bepalen welke gedachten er in je opwellen. Evenmin kun je het onbewuste duidingsproces van je persoonlijke denken sturen.

Je kunt je ervaring dus niet kiezen, en je kunt niet voorkomen dat er angstige herinneringen of toekomstbeelden worden getriggerd.

Maar als dat gebeurt, zijn er meerdere mogelijkheden:

A) Het persoonlijke denken gelooft in zijn eigen voorspellingen en voorstellingen. Het ziet niet dat het persoonlijke interpretaties zijn, maar laat zich angst aanjagen door wat het zich voorstelt. Je wordt overspoeld door je ervaring. 

B) Je bent je ervan bewust dat je persoonlijke denken onrust creëert, en probeert met datzelfde persoonlijke denken het denken te kalmeren, en zo je ervaring te sturen. Je hebt een oordeel over je ervaring, en ervaart weerstand, onrust, onbehagen, frustratie.

C) Je bent zonder oordeel gewaar wat er in je gaande is. Je ervaring komt en gaat.

Op zoek naar een zondebok

Je zou deze categorieën kunnen opvatten als verschillende staten van bewustzijn. In categorie A geef je je omgeving en andere mensen de schuld van je ervaring. In categorie B geef je jezelf de schuld van je ervaring. In categorie C vervalt de schuldvraag.

De vraag ‘Hoe kan ik zorgen dat mijn kramp sneller voorbij is’, komt voort uit bewustzijnsstaat B. In die staat verwijt je jezelf dat je een ervaring van verkramping hebt. Het ego (ik) probeert zichzelf (de kramp) te bestrijden, al dan niet via opgedane inzichten in de 3 principes.

In bewustzijnsstaat C wordt de ervaring bezien vanuit een ander bewustzijnsniveau. Vanuit het gewaar zijn. Het gewaar zijn is niet de stem in je hoofd, maar datgene wat zich bewust is van die stem. Niet het oordelende, analyserende, categoriserende brein, maar het oordeel-loze bewustzijn dat het ge-oordeel, ge-analyseer, ge-categoriseer gewaar is. Het is je vormloze, onvergankelijke essentie.

Overgave aan de stroom

Het verlangen naar de bewustzijnsstaat van C is iets moois en natuurlijks. Het is het verlangen van de essentie naar zichzelf.

Maar datzelfde verlangen gaat in de weg staan als het een wens van het ego wordt. Hoe meer je streeft naar een staat waarin je niet verkeert, hoe groter je verzet tegen het nu. Als je ergens anders wilt zijn dan je bent, wijs je de realiteit van het nu af. Als je het denken wilt uitschakelen, verzet je je tegen de menselijke ervaring. Dan ben je dus per definitie uit je ontvankelijke gemoedstoestand. Weg van waar je wilt zijn.

De 3 principes nodigen je uit om je over te geven, in plaats van te streven. Om te zien dat het ik niets heeft te willen. Om de stroom van het denken zonder oordeel gewaar te zijn, wat de inhoud van die stroom ook is. Om te aanvaarden wat zich voordoet. Om bereid te zijn niet te weten hoe je ervaring eruit zou moeten zien.

Als je niet weg hoeft van waar je bent, ben je altijd waar je wilt zijn…