Ouwe meuk uit de database van je persoonlijke gedachtesysteem

Waarom schiet je in bepaalde situaties toch zo in de stress? En wat is werkelijk behulpzaam als dat gebeurt? Wat mij betreft is dat: zien dat je altijd heel en oké bent, en dat je stress deel uitmaakt van je heelheid. En dat kun je gaan zien als je met nieuwe ogen kijkt naar het verband tussen je denken en je ervaringen.

Help, de harmonie is verstoord!

Ons bewustzijn vernauwt zich als we onzeker worden. Dan gaan we opzoek naar controle om deze onzekerheid te hanteren. In een respons om grip te krijgen, projecteren we oud, geconditioneerd denken op de realiteit.

Ik betrapte mijzelf de afgelopen weken een paar keer op deze respons:

• We gingen ons huis verkopen. De markt voor ons type huis is zeer gunstig. Er is veel vraag naar, en vergelijkbare woningen in de buurt gaan als warme broodjes over de toonbank. Ditzelfde huis hebben tevergeefs proberen te verkopen toen de woningmarkt in een ernstige dip zat. We raakten het destijds aan de straatstenen niet kwijt. Hoewel de situatie nu compleet anders is, dienden zich zorgelijke gedachten aan over dubbele woonlasten en gedoe met eindeloze opruimsessies voor bezichtigingen…
• Ik kreeg een uitnodiging van vrienden voor een verjaardagsfeestje met een select gezelschap. Een half uur later ontving ik van mijn zus een uitnodiging voor een feestje met de leden van mijn ouderlijk gezin voor dezelfde datum. Een paniekerig gevoel bekroop me. Alarm! De harmonie wordt bedreigd! Dit betekent dat ik dierbare personen moet gaan teleurstellen! En dat is heel erg!

Je persoonlijk database: alles wat je nu gelooft

Ons brein is continu bezig alles wat we ervaren te duiden en te labelen. Dit voltrekt zich op een onbewust niveau. Omdat het duiden zo efficiënt mogelijk moet gebeuren, maakt het brein daarbij gebruik van herhaling en patronen. Het put als het ware uit de database van je persoonlijke gedachtesysteem.

Die database vormt zich in de loop van je leven. Al je ervaringen worden verwerkt tot concepten, overtuigingen en herinneringen. Die komen in je persoonlijke database terecht; alles wat je op dit moment gelooft over jezelf en de wereld.

In mijn persoonlijke database is bijvoorbeeld het concept opgeslagen: je raakt je huis niet kwijt als je het koop zet. Die zit er sinds een jaartje of tien. En ook: je bent veilig als de harmonie bewaard blijft, en daarom moet je aan ieders verwachtingen voldoen. Die zit er al decennia…

Ouwe meuk plakken op iets nieuws

Het zijn dit soort concepten die getriggerd worden als we onzeker worden. Dan wordt er oude meuk uit de database geplakt op nieuwe situaties. En dat leidt tot verkramping, angst en tunnelvisie.

Maar je hoeft niet pers se deze weg op te gaan. Als je dit mechanisme snapt, kun je steeds meer gaan zien hoe je brein je -goed bedoeld- bedriegt met zijn doemscenario’s. Dan komt er ruimte voor nieuwe data in de database.

En dan verandert de betekenis van je stress. Die betekent niet langer dat er is mis is dat opgelost moet worden. Of dat er gevaar dreigt dat je moet afwenden. Je stress wordt dan een vriendelijke uitnodiging om te ontspannen in je verkramping.

Bye bye geconditioneerde patronen

Zo verging het me ook met de kwestie met de dubbele uitnodiging. Ik voelde mijn kramp, keek met compassie naar die oude reflex om te pleasen, en kwam tot rust. En toen zag ik dat er werkelijk niets aan de hand was. Prompt kwamen er ideeën op om de kwestie te regelen op een manier waar ik me prettig bij voel. En vulde de database zich met nieuwe input.

Stress betekent niet dat er iets mis met je is. Het betekent dat je een menselijke ervaring hebt, en het vermogen om iets nieuws te zien. Hoe meer je het ziet, hoe meer je onrustige geconditioneerde denken vanzelf weer tot rust komt, en hoe meer ruimte voor nieuwe, frisse gedachten. Voor nieuwe data in de database. En dan raak je steeds meer vrij van geconditioneerde patronen.