Het genot van het niet hoeven weten

Hoe vaak zijn we niet koortsachtig op zoek naar oplossingen voor problemen die niet bestaan?

Tijdens een intervsiebijeenkomst met collega-coaches viel me een herkenbaar patroon op. Zoals dat gaat bij intervisies, brachten twee deelnemers casussen in. Het ging om situaties met klanten die ze hadden meegemaakt, en die een bepaalde onrust teweeg hadden gebracht. Het waren geen dramatische of ingrijpende gebeurtenissen. Toch was er iets blijven haken. De voorvallen hadden emoties getriggerd waar mijn collega-coaches over bleven nadenken.

Het grappige is dat er geen sprake was van een probleem. Beide deelnemers waren tevreden over de manier waarop ze gehandeld hadden. Beiden wisten ze ook precies hoe ze de situatie verder moesten aanpakken. Beiden hadden ze het volste vertrouwen in hun vermogen om het vervolg in goede banen te leiden.

Er was dus niets aan de hand. Geen spijt over hoe zaken waren aangepakt, geen zorgen over de afloop, geen twijfel aan eigen kunnen, geen handelingsverlegenheid.

Waarom waren we de casussen dan toch aan het bespreken? Omdat er blijkbaar een grote behoefte was om te begrijpen. Om te weten hoe het zit. Om te verklaren waar de onrust vandaan kwam. Ook al vormde die verder geen enkel probleem.

Ik herken deze drang om te willen weten en begrijpen. Het zoeken naar verklaringen en verbanden is een boeiend spel. Het is ook heel bevredigend om op een verband te stuiten. Alsof je een soort dopamineshotje krijgt. Zo’n lekker kick-gevoel dat je ook kunt hebben als je er bijvoorbeeld een like op een social media-post verschijnt.

Ik merkte dat ik er volop in meegezogen werd. Tegelijk bekroop me de gedachte dat we eigenlijk absurd bezig waren. Wat waren we nou eigenlijk zo koortsachtig aan het ontrafelen? En waarom? Waarom was het zo belangrijk om de onbestemde onrust te duiden? Die duiding was niet nodig om verder te kunnen. Welk doel diende onze zoektocht dan wel?

Ik denk het te maken heeft met controle. Daar zijn we nogal aan verslaafd. We voelen iets onbestemds, en onze reactie is om er betekenis aan te geven en er een handeling aan te verbinden. Emotionele onrust vinden we onwenselijk, en we denken dat we iets moeten doen om ervan af te komen.

We denken dat we ons beter voelen als we grip hebben op wat we voelen. Maar is dat ook echt zo? Helpt het om van emotionele onrust af te komen? Ik denk het niet. Die zoektocht naar de oorsprong van je emoties houdt de onrust eerder in stand. En creëert al doende de illusie dat er een probleem is dat opgelost moet worden.

We kunnen onze emoties niet controleren. En het hoeft ook niet. Je hoeft fijne emoties niet na te jagen en slechte niet te bestrijden. Ze komen en gaan vanzelf. Dat is een volstrekt gezond menselijk fenomeen. Je hoeft geen enkele emotie te problematiseren. En je hoeft ook niet te weten waar een specifieke emotie vandaan komt om ervan af te komen. Je kunt hem gewoon voelen, zonder hem te willen snappen of duiden, en dan vervliegt hij vanzelf weer.

Je hoeft het niet te weten, is dat geen bevrijdende gedachte?