Drie inzichten met de meeste impact van drie geleerde dames

Zichtbaar zijn zonder stress. Je kunt je vast wel situaties voor de geest halen waarin dat lukt. Van die momenten dat je opgaat in de situatie en gewoon jezelf kunt zijn. Ontmoetingen waarbij je probleemloos ideeën en gevoelens uitwisselt en verbondenheid ervaart. Waarschijnlijk kun je je ook situaties voor de geest halen waarin het tegendeel het geval is. Dat je je opgesloten voelt in jezelf en last hebt van ondermijnende gedachten over jezelf, de ander of de situatie.

Wat maakt nou dat je soms geen last hebt van die storende gedachten en op andere momenten weer wel? En is het niet mogelijk om er voor te zorgen dat je meer van die positieve ervaringen krijgt? Die vragen hebben mij als introvert lang beziggehouden. Het frustreerde mij dat ik altijd maar weer te horen kreeg dat ik me meer moest profileren. Het profileringsgedrag dat ik anderen zag vertonen, stond mijlenver van me af. Ik zag mezelf met geen mogelijkheid op dezelfde wijze opereren. Toch was ik er ergens van overtuigd dat er een manier moest zijn om me te profileren waar ik me wél comfortabel bij voelde. Ik besloot op zoek te gaan naar die manier.

Die zoektocht zette mij onder andere op het spoor van de verschillen tussen extraversie en introversie. Maar ook los van dat thema stuitte ik op interessant wetenschappelijk onderzoek dat mij hielp antwoord te vinden op de vraag: hoe kan ik zichtbaar zijn zonder stress? De drie inzichten die mij het meest geholpen hebben, wil ik hier met je delen. Ze komen uit de boeken van drie vrouwelijke wetenschappers.

1. Zonder kwetsbaarheid is geen verbondenheid mogelijk

In De kracht van kwetsbaarheid stelt Brené Brown op basis van twaalf jaar onderzoek dat kwetsbaarheid geen teken van zwakte is, maar juist de weg naar moed, betrokkenheid en betekenisvolle verbindingen. Brown verstaat onder kwetsbaarheid: onzekerheden trotseren, risico’s nemen en je emotioneel blootgeven. Dat klinkt eng en ongemakkelijk en dat is het vaak ook. Het is echter onvermijdelijk als je verbondenheid wilt ervaren en betrokkenheid wilt tonen. Betekenisvolle menselijke ervaringen als liefde, verbondenheid, vertrouwen gaan per definitie gepaard met kwetsbaarheid. Ze vereisen dat je jezelf blootgeeft, en dat brengt altijd risico´s met zich mee. Als je zichtbaar wilt zijn, moet je je kwetsbaar opstellen. Je kunt jezelf niet laten zien als je doodsbang bent voor wat anderen van je zullen denken.

2. Een groeimindset geeft de moed om kwetsbaar te zijn

Waar haal je de moed vandaan om kwetsbaar te zijn? Heel behulpzaam daarbij is het ontwikkelen van een zogenaamde groeimindset. In Mindset toont Carol Dweck aan hoe deze zogenaamde groeimindset het leervermogen en de effectiviteit van mensen vergroot. Met deze mindset benader je een leerproces vanuit de vraag: welke stappen kan ik zetten om mezelf te verbeteren? Je aandacht is dan niet gericht op het resultaat, maar op je eigen proces. De tegenhanger van de groeimindset is de fixed mindset. Met een fixed mindset ben je erop gericht te bewijzen dat je iets kan. Dat is juist heel belemmerend om te leren, want dat roept de angst op om beoordeeld te worden. Hoe kun je ooit bewijzen dat je iets kan als het nieuw voor je is? Het gevolg is dat je jezelf als het ware vastzet.

Terugkijkend had ik vroeger veel last van een fixed mindset als het gaat om zichtbaarheid. Het beeld dat ik had van ‘jezelf profileren’ stond zo ver van me af dat het angst opriep. Ik had geen enkel vertrouwen in mijn eigen leervermogen op dat gebied en ondernam dan ook geen stappen. Dat veranderde meteen op het moment dat ik mijn aandacht ging richten op de vraag: wat is de eerste stap die ik kan zetten om dit te leren?

3. Aandacht voor positieve emoties creëert verbondenheid en versterkt de groeimindset

Barbara Fredrickson beschrijft in Positivity de rol van positieve emoties. Deze verbreden je aandacht en je blik. Ze stellen je in staat om creatieve verbindingen te maken, je verbondenheid met anderen te zien, en problemen met een heldere blik onder ogen te zien. Dit noemt Fredrickson het Broaden-effect. Naarmate mensen meer positieve emoties ervaren, neemt hun veerkracht toe en ontwikkelen ze instrumenten die ze nodig hebben om verder te groeien. Dit wordt het Build-effect genoemd.

Jammer genoeg worden deze positieve effecten als het ware tegengewerkt door de zogenaamde negativity bias. Dit is de neiging die wij mensen hebben om meer waarde te hechten aan negatieve ervaringen en ze beter te onthouden dan positieve. En negatieve emoties vernauwen juist onze blik. Ze maken dat we minder mogelijkheden zien.

Het vergt dus bewuste inspanning om je aandacht verleggen van negatieve naar positieve emoties. Dat is echter wel noodzakelijk als je wilt profiteren van de kracht van positieve emoties. Ook dit inzicht had voor mij veel impact. Ik begon manieren te vinden om positieve emoties te ervaren rondom gedragsverandering. Ik ging nadenken over mijn drijfveren en dromen. Ook ging ik focussen op mijn sterke punten en talenten in plaats van de dingen die ik nog niet goed kon. Daardoor begon ik allerlei mogelijkheden zien om die talenten beter te benutten en om te gaan met situaties waarin die talenten niet effectief waren. Het resultaat: ik raakte intrinsiek gemotiveerd om mijn gedrag te veranderen en kreeg vertrouwen in mijn vermogen om stappen te zetten naar meer zichtbaarheid. Ook kon ik steeds vaker de moed opbrengen om kwetsbaar te zijn en al doende begon ik meer en meer verbondenheid te ervaren!