Kwetsbaarheid: moedig in jou, zwak in mij?

Een van de boeken die ik in de vakantie heb gelezen is De kracht van kwetsbaarheid van Brené Brown. Op zich is ‘kwetsbaarheid’ niet een woord waar ik blij van word. Het roept voor mij associaties op met ‘eng’, ‘zweverig’ en ‘soft’. De TEDtalk op youtube van Brown vond ik echter zo geestig en verrassend, dat ik besloot haar boek toch te kopen. Ik kreeg er geen spijt van, want het biedt veel interessante inzichten en volop stof tot nadenken.

Op basis van twaalf jaar onderzoek stelt Brown dat kwetsbaarheid geen teken van zwakte is, maar juist de weg naar moed, betrokkenheid en betekenisvolle verbindingen. In haar boek beschrijft ze waarom het essentieel is dat je je eigen kwetsbaarheid omarmt en wat er volgens haar voor nodig is om dat te doen.

Brown verstaat onder kwetsbaarheid: onzekerheden trotseren, risico’s nemen en je emotioneel blootgeven. Dat klinkt eng en ongemakkelijk en dat is het vaak ook. Het is echter onvermijdelijk als je verbondenheid wilt ervaren en betrokkenheid wilt tonen. Betekenisvolle menselijke ervaringen als liefde, verbondenheid, vertrouwen gaan per definitie gepaard met kwetsbaarheid. Ze vereisen dat je jezelf blootgeeft, en dat brengt altijd risico´s met zich mee.

Het lastige met kwetsbaarheid is dat we het in anderen bewonderen en verwelkomen, maar dat het wel het laatste is wat we zelf aan anderen willen laten zien. In anderen vinden we het moedig, van onszelf vinden we het zwak. Dat heeft volgens Brown alles te maken met schaamte.

Brown definieert schaamte als angst voor onverbondenheid. Schaamte is de angst dat er iets is in ons zijn, doen of laten wat maakt dat we geen verbondenheid waard zijn en er niet bij horen. Ieder mens verlangt naar verbondenheid en betrokkenheid. Liefde en het gevoel erbij te horen zijn basisbehoeften voor zowel mannen, vrouwen als kinderen. Als het ze daaraan ontbreekt, dan lijden zij daar onder.

Brown ontdekte tijdens haar onderzoek dat het verschil tussen mensen die wel verbondenheid ervaren en mensen die dat niet doen, slechts door één volgende variabele bepaald wordt: degenen die verbondenheid ervaren, zijn er gewoonweg van overtuigd dat ze liefde en verbondenheid waard zijn. Hun gevoel van eigenwaarde maakt dat zij de moed kunnen opbrengen om zich kwetsbaar op te stellen. Zij vinden het niet makkelijk om kwetsbaar te zijn, maar zien het als noodzakelijke voorwaarde. Ze hebben hun gevoelens van schaamte overwonnen.

Veel mensen worstelen echter met hun schaamte. Ze hebben een heel wapenarsenaal ontwikkeld om zichzelf te beschermen tegen de pijn ervan. Een voorbeeld daarvan is perfectionisme. Perfectionisme is de overtuiging dat je, als je dingen perfect doet en er perfect uitziet, de pijn van verwijten, afkeuring en schaamte kunt minimaliseren of voorkomen. Andere verdedigingsmechanismen zijn bijvoorbeeld zelfverdoving, cynisme en onverschilligheid.

Brown betoogt dat je eerst je schaamte moet overwinnen, voordat je je kwetsbaar kunt opstellen. Je kunt jezelf niet laten zien als je doodsbang zijn voor wat anderen van je zullen denken. Als je niet in het reine komt met je schaamte, met de dingen waar je mee worstelt, dan ga je geloven dat er iets mis met je is, dat je niet goed genoeg bent, dat je geen verbondenheid waard bent.

De vraag is natuurlijk hoe je dat dan kunt doen, je schaamte overwinnen en je kwetsbaarheid omarmen. Het antwoord van Brown is: door moed te tonen en jezelf te laten zien. Dat gaat niet vanzelf. Ten eerste moet je achterhalen wat je tegenhoudt om jezelf te laten zien. Waar ben je bang voor? Waar en wanneer zou je moediger willen zijn? Vervolgens moet je onderzoeken op welke manier je jezelf beschermt tegen schaamte en kwetsbaarheid. Welk schild gebruik je? Je perfectionisme, zelfverdoving, cynisme, onverschilligheid, controledrang, je intellect?

Zoals ik al schreef: interessante vragen om jezelf te stellen en om  over na te denken. Dat zijn het voor mij in ieder geval. Misschien vind ik wel de moed om in een volgend artikel mijn persoonlijke antwoorden op deze vragen met je te delen!