Zet nooit een te grote stap uit je comfort zone!

Als coach moedig ik mensen graag aan om stappen buiten  hun comfort zone te zetten om vooruit te komen. Groeien doet pijn, dus je ontkomt er niet aan om af en toe de stoute schoenen aan te trekken en iets te doen wat je angst inboezemt. Als dat lukt, krijgt je zelfvertrouwen een geweldige opkikker. Maar pas op! Kies nooit een actie die te ver buiten je comfort zone ligt. Dat kan een averechts effect hebben en je groei juist enorm belemmeren. Lees dit voorbeeld uit mijn jeugd en huiver…!

‘Moet je horen’, had mijn moeder tegen de dirigent van het kinderkoor gezegd, ‘Eline staat thuis altijd zo heerlijk te zingen, waarom geef je haar niet eens een solo?’ Ik was denk ik een jaar of negen en ik hield inderdaad veel van zingen. En ik was ook erg verlegen. Met vriendinnetjes verzon ik vaak toneelstukjes met bijpassende kostuums die we dan opvoerden in de klas. Dat vond ik heel leuk om te doen en ik deed het totaal onbevangen. Voor een zaal staan en alle ogen van een anoniem publiek op gericht hebben, was een heel ander verhaal. Dat vond ik echt doodeng, en mijn lichaam liet me dat duidelijk merken: knikkende knieën, trillende stem, bibberende handen, rode vlekken in m’n nek. Kortom, zo ongeveer alle denkbare fysieke stressreacties die eens mens kan hebben, manifesteerden zich op zo’n moment.

In het koor zat een meisje dat een geweldige stem had en vaak solo’s mocht zingen. Ik was nogal jaloers op haar en in mijn fantasieën zag ik mezelf op het podium staan en de zaal verpletteren met mijn weergaloze optreden. Ergens wist ik wel dat dit een onbereikbare droom was. Ten eerste was mijn stem nou niet echt bijzonder, en ten tweede was ik veel te verlegen. Maar door de actie van mijn moeder – een uitgesproken extravert – werd ik op een goede dag tijdens een koorrepetitie opeens naar voren geroepen voor een solo. Meteen sloeg de paniek toe, maar gedwee en braaf als ik was, beklom ik toch het podium. De dirigent zette in, ik deed mijn mond open en… een iel, hoog, afgeknepen gepiep verliet mijn keel. Van iets wat in de verte deed denken aan mijn gebruikelijke zangstem was geen sprake. Verschrikkelijk. De dirigent liet me nog een tijdje doormodderen, tot hij me op een gegeven uit mijn lijden verloste en ik kon afdruipen.’Zo hé, die kan echt niet zingen’, hoorde ik nog iemand zeggen, terwijl ik in een soort verdoofde shocktoestand weer tussen de andere koorleden ging zitten.

Van deze ervaring heb ik nog jarenlang last gehad. Doodsbang als ik was dat mijn lichaam me weer zo in de steek zou laten, probeerde ik situaties waarin ik in de spotlights moest staan zo veel mogelijk te vermijden. En die keren dat ik er niet onderuit kwam, gebeurde inderdaad weer wat ik zo vreesde, waardoor ik ging geloven dat ik gewoon niet in de wieg was gelegd om voor een publiek te staan. Ik deed één keer iets wat veel te ver buiten mijn comfort zone lag. Met als gevolg dat ik jaren daarna nooit meer iets vergelijkbaars heb durven ondernemen! Ook ontwikkelde ik de irreële gedachte dat ik niet voor een publiek zou kunnen staan.

Dat dit niet klopte, bleek alleen al uit het feit dat ik met veel plezier toneelstukjes opvoerde voor de klas. Dan had ik geen last van die verlammende stressverschijnselen. Terugkijkend realiseer ik me dat er een belangrijk verschil was. Zo’n optreden was een onderdeel van een uitgebreid creatief proces. Ik begon met het bedenken van een verhaal en karakters en zocht daar passende verkleedkleren bij. Vervolgens ging ik net zo lang oefenen met m´n klasgenootjes tot we tevreden waren. Tegen de tijd dat we gingen ‘optreden’ had ik alleen maar heel veel zin om mijn creatie aan de wereld te laten zien. Ik was helemaal niet bezig met de vraag wat anderen er van zouden vinden of dat ik eventueel voor paal zou kunnen staan. Ik wilde gewoon delen met de klas wat ik had bedacht.

Nu snap ik dat dit me prima lukte omdat er aan een paar voorwaarden was voldaan:

• Ik had tijd om me grondig voor te bereiden
• Het was mijn eigen keuze om in de spotlights te gaan staan
• Ik deed het in een context waarin ik mijn creatieve talent om dingen te denken en vorm te geven helemaal kon uitleven. Met andere woorden: ik een beroep kon doen op mijn aangeboren talenten.

Later in mijn leven heb ik met succes dingen buiten mijn comfort zone gedaan onder deze voorwaarden. Hierin schuilt denk ik een belangrijke les voor introverten. Extraverten kunnen heel goed presteren onder druk en zich door elke onverwachte situatie heen improviseren, of het nou een zangoptreden is of een last minute speech. Voor introverten is dat niet weggelegd. Een ondoordachte of opgedrongen actie ondernemen buiten je comfort zone is daarom niet raadzaam. De kans op een succeservaring is buitengewoon klein, en die op een flinke deuk in je zelfvertrouwen zeer groot. Dus: doe vooral uitdagende dingen, maar zorg dan wel voor de juiste omstandigheden. En ouders: stimuleer je kind om dingen te doen die het eng vindt, maar help het dan wel om zich daar goed op voor te bereiden!