Als een introvert uit z´n slof schiet…

Zijn introverten altijd rustig, bedachtzaam en beheerst? Het antwoord is natuurlijk: nee.  De mensen die ik coach, vertellen me dat ze op onverwachte momenten heel geïrriteerd of zelf agressief uit de hoek kunnen komen. Ze voelen zich vaak ongemakkelijk over die reactie, omdat ze het niet van zichzelf gewend zijn dat ze zo onbeheerst reageren.

Zo heb ik bijvoorbeeld iemand gecoacht die vooral irritatie voelt  opkomen als hij een gesprekpartner tegenover zich heeft die veel ruimte inneemt. Zo iemand  die vooral over zichzelf praat en vrijwel geen belangstelling toont voor degene met wie hij in gesprek is. Zo´n persoon heeft voor hem eigenlijk meteen afgedaan en zijn reactie is dat hij een  botte opmerking maakt.  Achteraf heeft hij daar dan spijt van.

Ook heb ik iemand in mijn praktijk gehad die uit haar slof schiet als kennissen gaan doorvragen over haar privéleven. Zij vindt dat niet prettig en heeft dan het gevoel dat ze zich moet verdedigen omdat ze bepaalde dingen voor zichzelf wil houden. Ze kapt het gesprek dan op een geïrriteerde en botte manier af. Naderhand voelt ze zich daar schuldig over.

Wat gebeurt er in dit soort situaties? Er is een bepaalde prikkel die een bepaalde reactie oproept. In bovenstaande voorbeelden reageren  beide personen heel primair op die prikkel. Twee vragen zijn daarbij interessant:

1. Waarom roepen  juist deze situaties zo veel irritatie bij hen op?
2. Kunnen zij in deze situatie anders reageren? Met andere woorden: kunnen zij een andere reactie kiezen?

Om met de eerste vraag te beginnen: het gedrag waaraan je je ergert bij anderen, zegt meestal heel veel over jezelf. Het confronteert je met iets wat je zelf niet goed kan, of met dingen die je zelf juist meer zou moeten doen. De persoon uit het eerste voorbeeld zou wel eens wat vaker zelf ruimte mogen innemen in een gesprek in plaats van altijd maar af te stemmen op de ander. De vrouw uit het tweede voorbeeld zou zich mogen realiseren dat zij het recht heeft om haar eigen keuze te maken in wat ze wil delen. Of dat ze diepgaandere vriendschappen zou opbouwen als ze zich kwetsbaar zou opstellen.

De irritatie die je voelt opkomen, is dus eigenlijk een aanmoediging om eerlijk te zijn tegenover jezelf. In plaats van de ander verantwoordelijk te maken voor je emotie, kun je kijken wat je eigen aandeel er in is. Als je dat doet, kun je er bewust voor kiezen om ander, effectiever gedrag te laten zien. Je hoeft dan niet primair te reageren vanuit de ergernis die je in eerste instantie voelt. Het antwoord op de tweede vraag is dus: ja, je kunt ervoor kiezen om in dit soort situaties anders te reageren. Bijvoorbeeld tijdens een gesprek zelf meer sturen in plaats van af te wachten. Of op een rustige manier uitleggen waarom je bepaalde dingen liever voor jezelf houdt.

Dit is natuurlijk allemaal makkelijker gezegd dan gedaan. Om eerlijk te kunnen zijn tegenover jezelf moet je bereid zijn om van een afstandje naar jezelf, je overtuigingen en je gedrag te kijken. Dat valt lang niet altijd mee. Maar het levert wel heel veel op. Als je de verantwoordelijkheid neemt voor je eigen emotie, kun je de schuld niet meer bij de ander leggen. Dan ontstaat er ruimte om in de ander juist te waarderen waar je je eerder zo aan ergerde. Je blijft in verbinding. En dan zul je merken dat die ogenschijnlijke blaaskaak eigenlijk helemaal niet zo vol van zichzelf is. Of dat je vrienden het waarderen als je eerlijk aangeeft dat bepaalde dingen lastig voor je zijn.