Je hoeft geen sociaal dier te zijn om sociaal vaardig te zijn

Er is in onze samenleving veel druk om een ´sociaal dier´ te zijn. Vorige week sprak ik iemand die twee ouders afzonderlijk van elkaar op het schoolplein had horen vertellen dat ze zich zorgen maakten om hun kind. Een vader had een dochtertje dat sinds vijf weken naar school ging. Zij maakte nog geen aanstalten om speelafspraakjes te maken met klasgenoten. Dit baarde hem grote zorgen, want het leek hem afwijkend gedrag. In diezelfde week sprak ze een moeder die ook vond dat haar zoon van vier meer aanstalten moest maken om speelafspraakjes te maken. Ze was bang dat hij te verlegen was in vergelijking met zijn klasgenootjes.

Een kind dat voor het eerst naar de basisschool gaat, heeft heel wat te verwerken. Het moet op alle dagen van de week uren doorbrengen in een drukke omgeving waar alles nieuw is. In veel gevallen moet het daarna ook een aantal dagen per week naar de buitenschoolse opvang. Dat vraagt nogal wat van een vierjarige. Of het nou introvert of extravert is, het is volstrekt normaal dat zo’n kind blij is als het na schooltijd in z’n eentje naar huis kan om alle nieuwe indrukken te verwerken en bij te komen.

Waarom verwachten deze ouders van hun kinderen dat zij zich vanaf hun eerste schooldag als onvervalste extraverten gedragen? Blijkbaar hebben ze een diepgewortelde angst dat hun kinderen op een of andere manier niet zullen kunnen meedraaien in het sociale verkeer. Die angst is voor een deel begrijpelijk. Het is heel verdrietig als je kind geen aansluiting heeft bij zijn klasgenootjes of zich niet staande kan houden in de omgang met anderen. Maar daarvan was helemaal geen sprake bij deze kinderen. Die moesten gewoon nog wennen aan hun nieuwe leven als basisschoolkind.

Blijkbaar voelen deze ouders de maatschappelijke druk om extraverte kinderen ‘af te leveren’. Onbedoeld geven zij hun kinderen de boodschap mee dat het niet wenselijk is om introvert te zijn. Als die kinderen extravert zijn, zullen ze onbewust meekrijgen dat hun afwachtende, rustige klasgenootjes minder respect verdienen. Maar waarom moet iedereen vlot, snel en goedgebekt zijn? Wat is er mis mee als een kind liever binnen gaat lezen of tekenen in plaats van buiten voetballen en als het genoeg heeft aan een paar goede vriendjes?

Nog veel ernstiger zijn de gevolgen als het kind in kwestie inderdaad introvert blijkt te zijn. Dan groeit het op met het idee dat zijn eigenschappen minder waard zijn. Zo’n kind zal zich alleen maar meer in zichzelf terugtrekken en uitgroeien tot een angstige, onzekere volwassene. Waarmee de misvatting dat introverte mensen sociaal onhandige kneuzen zijn een selffulfilling prophecy wordt.

Want een misvatting is het inderdaad. Introverte kinderen zijn niet gedoemd om uit te groeien tot sociale bangeriken. In tegendeel, onderzoek van professor psychologie Jay Belsky wijst uit dat zij met de juiste zorg en aandacht van hun ouders juist minder emotionele problemen ontwikkelen dan niet-introverte kinderen. Ook blijken ze vaak empathischer, coöperatiever en zorgzamer. Met de juiste zorg en onder gunstige omstandigheden worden zij vriendelijke, consciëntieuze volwassenen met een groot verantwoordelijkheids- en rechtvaardigheidsgevoel. Knappe jongen die mij kan vertellen wat er niet sociaal vaardig is aan dit rijtje eigenschappen!